Τι είναι η αυτοεκτίμηση;
Η δεξιότητα της διατήρησης της αυτοεκτίμησης των άλλων αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της αποτελεσματική άσκησης ηγεσίας.
Αυτοεκτίμηση ονομάζεται η εκτίμηση που τρέφει κάθε άτομο για τον εαυτό του, είναι δηλαδή η αξιολόγηση της προσωπικής μας αξίας από εμάς τους ίδιους. Υπ’ αυτή την έννοια η αυτοεκτίμηση ισοδυναμεί με την αποτίμηση της αυτοαξίας μας και με την υπόληψη που τρέφουμε για τον εαυτό μας.
Η αυτοεκτίμηση είναι η συνισταμένη της αυτοπεποίθησης και του αυτοσεβασμού. Η αυτοπεποίθηση απορρέει από την αίσθηση της προσωπικής δύναμης (γνώσεις, δεξιότητες, πλούτος κλπ.), και του ελέγχου της ύπαρξης μας. Ο αυτοσεβασμός αφορά το πόσο καλά ανταποκρινόμαστε στα εσωτερικά πρότυπα και τις αξίες μας.
Η αυτοεκτίμηση αποτελεί τη βάση των ενεργειών, των προτύπων και της πορείας που υιοθετούμε προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους μας. Επειδή ασκεί σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση των κινήτρων μας, η αυτοεκτίμηση επηρεάζει καθοριστικά τη συμπεριφορά μας.
Για να κατανοήσουμε έναν άνθρωπο, θα πρέπει να γνωρίζουμε τον βαθμό της αυτοεκτίμησης του και τις αξίες-πρότυπα που χρησιμοποιεί για να κρίνει τον εαυτό του. Κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη να αντιμετωπίζεται ως μια αξιόλογη, ικανή και πολύτιμη οντότητα. Οτιδήποτε μειώνει ή προσβάλει την αυτοεκτίμηση του είναι επιβλαβές, γιατί φθείρει τις σχέσεις και καταστρέφει την αποδοτικότητα του.
Η ανάγκη για διατήρηση της αυτοεκτίμησης είναι καθολική, και αποτελεί βασικό παράγοντα για την άσκηση επιρροής και, κατά συνέπεια, της ηγεσίας.
Η διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης: μια σταδιακή διεργασία
Η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που μαθαίνεται. Αναπτύσσεται από πολύ νωρίς, από τη στιγμή σχεδόν που αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη μας. Κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης μας συνάγουμε συμπεράσματα για τον εαυτό μας βασιζόμενοι στα όσα μας μεταδίδουν οι ενήλικοι του άμεσου περιβάλλοντος μας -γονείς, παππούδες, θείοι κλπ.- δηλαδή, στοργή ή εχθρότητα, αποδοχή ή απόρριψη. Δημιουργούμε λοιπόν, μια εικόνα για τον εαυτό μας που βασίζεται στα λόγια και στις πράξεις των άλλων για εμάς, οπότε μιλάμε για αντανακλώμενη αυτοεκτίμηση.
Καθώς μεγαλώνουμε και αρχίζουμε να αναπτύσσουμε σχέσεις με άλλα άτομα, εμφανίζεται ένα νέο μέτρο αυτοεκτίμησης, αυτό της σύγκρισης του εαυτού μας με τα αδέλφια μας και τους φίλους μας. Πρόκειται για τη συγκριτική αυτοεκτίμηση. Για παράδειγμα συγκρίνουμε τις αθλητικές ή πνευματικές μας ικανότητες με αυτές των άλλων παιδιών. Αυτές οι συγκρίσεις διαμορφώνουν τη βάση πάνω στην οποία οικοδομείται η αυτοεκτίμηση μας.
Μεταξύ των πρώτων παιδικών χρόνων και της εφηβείας, η διεργασία της αυτοεκτίμησης συνεχίζει να εξελίσσεται μέσα από αντανακλώμενες και συγκριτικές πληροφορίες. Ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν αρνητική-χαμηλή αυτοεκτίμηση ως αποτέλεσμα μη θετικών εμπειριών. Άλλοι αναπτύσσουν θετική-υψηλή αυτοεκτίμηση ως αποτέλεσμα θετικών και ενθαρρυντικών εμπειριών. Προς το τέλος της εφηβείας η αυτοεκτίμηση έχει πλέον εδραιωθεί.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η αυτοεκτίμηση του ατόμου δεν έχει άλλα περιθώρια εξέλιξης, θετικής ή αρνητικής. Η διαδικασία λήψης αντανακλώμενων πληροφοριών από άλλα άτομα συνεχίζεται σε όλη μας τη ζωή. Εφόσον ως ενήλικοι διατηρούμε τη βάση της αντανακλώμενης και της συγκριτικής μας αυτοεκτίμησης, είναι δυνατόν να αναβαθμίζουμε ή και να υποβαθμίζουμε την αίσθηση της προσωπικής μας αξίας, ανάλογα με το αν τα νέα στοιχεία που δεχόμαστε είναι θετικά ή αρνητικά.
Η σημασία της διατήρησης της αυτοεκτίμησης
Στον εργασιακό χώρο, ένας υπάλληλος η στέλεχος με μειωμένη αυτοεκτίμηση αδυνατεί να βελτιώσει την απόδοσή του. Σε κανέναν δεν αρέσει να τον προσβάλουν και οι περισσότεροι από εμάς αντιδρούμε. Κανένας μας δεν ανταποκρίνεται θετικά σε αρνητικές εμπειρίες που έχουν σαν αποτέλεσμα να φαίνεται λιγότερο ικανός ή αποτελεσματικός. Έχει αποδειχθεί ότι στελέχη-υπάλληλοι που αναμένεται να αποδώσουν λιγότερο έχουν την τάση να αποδίδουν λιγότερο, και στελέχη-υπάλληλοι που αναμένεται να αποδώσουν ικανοποιητικά έχουν την τάση να αποδίδουν ικανοποιητικά. Πρόκειται για το πολύ συνηθισμένο φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Τα στελέχη και οι υπάλληλοι κάνουν ότι καλύτερο μπορούν, όταν αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους και όταν πιστεύουν ότι εκτιμάται η δουλειά τους. Δεν πρέπει ποτέ να θεωρούμε δεδομένο ότι τα στελέχη και οι υπάλληλοι μας γνωρίζουν ότι εκτιμούμε τη δουλειά τους, επειδή, για παράδειγμα, δεν ακούν παράπονα από μέρους μας. Η σιωπή δεν ισοδυναμεί με έπαινο. Δεν αρκεί απλώς να λέμε στους υπαλλήλους μας ότι κάνουν καλή δουλειά. Θα πρέπει να αναφέρουμε συγκεκριμένα το λόγο.
Όταν διατηρούμε την αυτοεκτίμηση και των υπαλλήλων μας, τότε οι υπάλληλοι έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, και αισθάνονται ικανοί και χρήσιμοι.
Η διατήρηση της αυτοεκτίμησης των στελεχών και των υπαλλήλων δεν επιτυγχάνεται αποσπασματικά. Θα πρέπει να είναι οργανικό μέρος της κάθε επικοινωνίας μας μαζί τους. Όταν δίνουμε εντολές, αξιολογούμε αποδόσεις, αναθέτουμε αρμοδιότητες, ασκούμε πειθαρχία, η επιλύουμε συγκρούσεις, πρέπει να επιδιώκουμε συνειδητά να διατηρούμε την αυτοεκτίμηση των συνεργατών μας.
Βασικά tips για να διατηρείτε την αυτοεκτίμηση των συνεργατών και υφισταμένων σας:
- Δείχνετε στον υπάλληλο ότι τον εκτιμάτε σαν άνθρωπο αφιερώνοντας του λίγο από το χρόνο σας. Για παράδειγμα, τον καλείτε στο γραφείο σας και τον ρωτάτε για ένα προσωπικό του θέμα που σας έχει κοινοποιήσει, « πως έγραψε η κόρη σου στις εξετάσεις της;»
- Επαινείτε τον υπάλληλο όταν κάνει καλή δουλειά. Για παράδειγμα: «Η εισήγηση σου για την αγορά των υπολογιστών είναι εξαιρετική»
- Δείχνετε ενδιαφέρον για τις ιδέες και τις απόψεις των υπαλλήλων σας. Αν μια ιδέα δεν είναι πραγματοποιήσιμη ευχαριστείτε τον υπάλληλο που την είχε και του εξηγείτε του γιατί δεν την υιοθετείτε.
- Αναθέτετε στους υπαλλήλους του όποτε είναι δυνατόν, εργασίες που απαιτούν υπευθυνότητα.
- Δίνετε κάποιο είδος έκτακτης ανταμοιβής, πχ. χρήματα, άδεια κλπ.
Πηγή: Κάθε μέρα Ηγέτης, Μιχ. Γιαννουλέας, εκδόσεις Πεδίο, 2010.
Περισσότερους τρόπους ενίσχυσης της δέσμευσης των εργαζομένων σας μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ!
